यदि तपाईंले भर्खरै NHS मा रगत परीक्षण गर्नुभएको छ भने, तपाईंले संक्षिप्त नामहरू र संख्याहरूको सूची हेर्दै हुनुहुन्छ जुन तपाईंलाई धेरै अर्थ छैन। यस लेखले तपाईंलाई देख्न सक्ने केही सामान्य रक्त परीक्षण परिणामहरू बुझ्न मद्दत गर्नेछ। यद्यपि, यो एक आधारभूत गाइड हो भनेर सम्झना महत्त्वपूर्ण छ।

कलेजो कार्य परीक्षण (LFTs)

कलेजो कार्य परीक्षणहरू परीक्षणहरूको समूह हो जसले तपाईंको कलेजोले कति राम्रोसँग काम गरिरहेको छ भनी जाँच्न मद्दत गर्दछ। यहाँ केहि महत्त्वपूर्णहरू छन्:

ALT (Alanine Aminotransferase) र AST (Aspartate Aminotransferase): यी इन्जाइमहरू कलेजो कोशिकाहरूमा पाइन्छ। जब कलेजो क्षतिग्रस्त हुन्छ, यी इन्जाइमहरू रगतमा जारी हुन्छन्। सामान्य स्तर भन्दा उच्च कलेजो रोग वा क्षति संकेत गर्न सक्छ।

ALP (Alkaline Phosphatase): यो इन्जाइम कलेजो र हड्डीमा पाइन्छ। उच्च स्तरले कलेजो रोग वा हड्डी विकारहरू संकेत गर्न सक्छ।

Bilirubin: यो कलेजो द्वारा प्रशोधित एक अपशिष्ट उत्पादन हो। उच्च स्तर कलेजो वा पित्त नलिका संग समस्या संकेत गर्न सक्छ।

Gamma GT (Gamma Glutamyl Transferase): यो इन्जाइम प्रायः कलेजो वा पित्त नलीहरूलाई क्षति पुर्‍याउने अवस्थामा उच्च हुन्छ।

एल्बमिन: यो कलेजो द्वारा बनाईएको प्रोटिन हो, र यो वृद्धि र तन्तुहरु मर्मत गर्न को लागी आवश्यक छ। कम स्तरले कलेजो वा मृगौला संग समस्या सुझाव दिन सक्छ।

पूर्ण रक्त गणना (FBC)

पूर्ण रक्त गणनाले तपाईंको रगतको विभिन्न भागहरू मापन गर्दछ।

हेमोग्लोबिन (Hb): यो रातो रक्त कोशिकाहरूमा रहेको पदार्थ हो जसले शरीरको वरिपरि अक्सिजन पुर्‍याउँछ। कम स्तरले एनीमियाको सुझाव दिन सक्छ।

सेतो रक्त कोशिका (WBC): यी तपाईंको प्रतिरक्षा प्रणालीको भाग हुन् र संक्रमणसँग लड्न मद्दत गर्छन्। उच्च स्तरले संक्रमण, सूजन वा प्रतिरक्षा विकारलाई संकेत गर्न सक्छ। कम स्तरले कमजोर प्रतिरक्षा प्रणालीलाई सुझाव दिन सक्छ।

सेतो रक्त कोशिकाहरू विभिन्न प्रकारहरूमा विभाजित हुन्छन्, प्रत्येकको फरक भूमिका हुन्छ:

• न्यूट्रोफिल्स: यी कोशिकाहरू सेतो रक्त कोशिकाको सबैभन्दा सामान्य प्रकार हुन् र संक्रमणहरूमा प्रतिक्रिया दिने पहिलो हुन्।
• लिम्फोसाइट्स: यी कोशिकाहरू तपाईंको प्रतिरक्षा प्रणालीको लागि महत्त्वपूर्ण छन् र भाइरसहरूप्रति तपाईंको शरीरको प्रतिक्रियामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।
• मोनोसाइट्स: यी कोशिकाहरूले ब्याक्टेरियासँग लड्न मद्दत गर्छन्।
• ईओसिनोफिलहरूयी कोशिकाहरूले परजीवीहरूसँग लड्न मद्दत गर्छन् र एलर्जीमा पनि भूमिका खेल्छन्।
• बासोफिलहरू: यी कोशिकाहरू भडकाऊ प्रतिक्रियाहरू र एलर्जीहरूमा संलग्न हुन्छन्।

प्लेटलेट्स (Plt): यी साना कोशिकाहरू हुन् जसले तपाईंको रगत जम्न मद्दत गर्छ। उच्च वा निम्न स्तरले अवस्थाहरूको दायरालाई संकेत गर्न सक्छ र तपाईंको रगतको थक्का हुने क्षमतालाई असर गर्न सक्छ।

यूरिया र इलेक्ट्रोलाइट्स (U&Es)

यो परीक्षणले तपाईंको रगतमा सोडियम, पोटासियम र यूरिया जस्ता पदार्थहरूको स्तर नाप्ने गरी मृगौलाको कार्यक्षमता जाँच गर्छ। असामान्य स्तरहरूले तपाईंको मृगौला वा तपाईंको शरीरको तरल पदार्थ र इलेक्ट्रोलाइट सन्तुलनमा समस्यालाई संकेत गर्न सक्छ।

सोडियम (Na+): सोडियम एक इलेक्ट्रोलाइट हो जसले तपाईंको शरीरमा तरल पदार्थको सन्तुलन कायम राख्न मद्दत गर्छ। असामान्य स्तरहरूले निर्जलीकरण, मृगौला समस्याहरू, वा निश्चित हार्मोनल विकारहरू संकेत गर्न सक्छ।

पोटासियम (K+)पोटासियम अर्को महत्त्वपूर्ण इलेक्ट्रोलाइट हो जसले मुटु र मांसपेशीको उचित कार्य कायम राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। पोटासियमको उच्च वा कम स्तरको विभिन्न कारणहरू हुन सक्छन् र चिकित्सा ध्यान आवश्यक हुन सक्छ।

क्लोराइड (Cl-): क्लोराइड एक इलेक्ट्रोलाइट हो जसले तपाईंको शरीरमा तरल पदार्थको सन्तुलन कायम राख्न सोडियमसँग नजिकबाट काम गर्दछ। असामान्य क्लोराइड स्तरले मृगौला समस्याहरू वा केही मेटाबोलिक अवस्थाहरूलाई संकेत गर्न सक्छ।

बाइकार्बोनेट (HCO3-): बाइकार्बोनेट तपाईंको शरीरमा एसिड-बेस सन्तुलन विनियमित गर्न संलग्न रसायन हो। मृगौला रोग वा श्वासप्रश्वाससम्बन्धी विकार जस्ता अवस्थाहरूमा असामान्य स्तरहरू देख्न सकिन्छ।

यूरिया: यूरिया प्रोटिनको विघटनबाट कलेजोमा बन्ने फोहोर पदार्थ हो। रगतमा यसको स्तरले मृगौलाको कार्यलाई प्रतिबिम्बित गर्न सक्छ, र उच्च स्तरले मृगौलाको कार्य बिग्रिएको वा निर्जलीकरणलाई संकेत गर्न सक्छ।

Creatinine: क्रिएटिनिन मांसपेशिहरु द्वारा उत्पादित र मृगौला द्वारा उत्सर्जित एक अपशिष्ट उत्पादन हो। यो सामान्यतया मृगौला कार्य मूल्याङ्कन गर्न प्रयोग गरिन्छ। क्रिएटिनिनको उच्च स्तरले मृगौलाको कार्यक्षमता कम भएको संकेत गर्न सक्छ।

अनुमानित ग्लोमेरुलर निस्पंदन दर (eGFR): यो क्रिएटिनिन स्तरहरूमा आधारित गणना गरिएको मान हो जसले तपाईंको मृगौलाले तपाईंको रगतको फोहोरलाई कति राम्रोसँग फिल्टर गरिरहेको छ भनी अनुमान गर्छ। कम eGFR ले मृगौलाको कार्यक्षमता घटेको संकेत गर्न सक्छ।

कोलेस्ट्रोल

यो परीक्षणले तपाईंको रगतमा विभिन्न प्रकारका कोलेस्ट्रोल र ट्राइग्लिसराइड्सको स्तरहरू मापन गर्छ, जसले तपाईंको हृदय रोगको जोखिमको मूल्याङ्कन गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

कुल कोलेस्ट्रोल: यसले उच्च-घनत्व लिपोप्रोटिन (HDL) कोलेस्ट्रोल र कम-घनत्व लिपोप्रोटिन (LDL) कोलेस्ट्रोल सहित तपाईंको रगतमा कोलेस्ट्रोलको कुल मात्रा मापन गर्छ। यो तपाईको कोलेस्ट्रोल स्तरको समग्र सूचक हो।

एचडीएल कोलेस्ट्रोल: उच्च घनत्व लिपोप्रोटिन कोलेस्ट्रोललाई प्रायः "राम्रो" कोलेस्ट्रोल भनिन्छ। यसले तपाईंको रगतबाट अतिरिक्त कोलेस्ट्रोल हटाउन मद्दत गर्छ र प्रशोधनका लागि कलेजोमा पुर्‍याउँछ। एचडीएल कोलेस्ट्रोलको उच्च स्तर सामान्यतया हृदय स्वास्थ्यको लागि लाभदायक मानिन्छ।

LDL कोलेस्ट्रोल: कम घनत्व लिपोप्रोटिन कोलेस्ट्रोल अक्सर "खराब" कोलेस्ट्रोल भनिन्छ। यसले धमनीहरूमा प्लेकको निर्माणमा योगदान पुर्‍याउँछ, हृदय रोग र स्ट्रोकको जोखिम बढाउँछ। LDL कोलेस्ट्रोलको तल्लो स्तर सामान्यतया वांछनीय छ।

Triglycerides: ट्राइग्लिसराइड्स एक प्रकारको बोसो हो जुन तपाईंको रगतमा घुम्छ। तिनीहरू तपाईंको शरीरको लागि ऊर्जाको स्रोत हुन्। ट्राइग्लिसराइड्स को उच्च स्तर को हृदय रोग को बढ्दो जोखिम संग सम्बन्धित हुन सक्छ, विशेष गरी जब अन्य जोखिम कारकहरु संग संयुक्त।

कोलेस्ट्रोल अनुपात: कोलेस्ट्रोल अनुपातले तपाईंको हृदय स्वास्थ्यमा थप जानकारी प्रदान गर्दछ। सबैभन्दा सामान्य गणना गरिएको अनुपातहरू समावेश छन्:

• कुल कोलेस्ट्रोल/एचडीएल अनुपात: यो अनुपातले कुल कोलेस्ट्रोल स्तरलाई HDL कोलेस्ट्रोल स्तरसँग तुलना गर्छ। कम अनुपात सामान्यतया राम्रो मानिन्छ, किनकि यसले कुल कोलेस्ट्रोलमा "राम्रो" कोलेस्ट्रोलको उच्च अनुपातलाई संकेत गर्दछ।
• LDL/HDL अनुपात: यो अनुपातले LDL कोलेस्ट्रोल स्तरलाई HDL कोलेस्ट्रोल स्तरसँग तुलना गर्छ। फेरि, कम अनुपात सामान्यतया राम्रो हुन्छ, किनकि यसले हृदय रोगको कम जोखिमलाई सुझाव दिन्छ।

क्लटिंग परीक्षणहरू

प्रोथ्रोम्बिन समय (PT) र अन्तर्राष्ट्रिय सामान्य अनुपात (INR): यी परीक्षणहरूले तपाईंको रगत जमेको कति चाँडो नाप्छन्। तिनीहरू प्राय: वारफेरिन जस्तै एन्टिकोगुलेन्ट्स (रगत पातलो गर्ने औषधि) को साथ उपचारको निगरानी गर्न प्रयोग गरिन्छ। उच्च INR वा PT को अर्थ तपाईको रगत सामान्य भन्दा धेरै ढिलो जमेको छ, जसले रक्तस्रावको जोखिम बढाउन सक्छ।

अन्य टेस्टहरू

C-Reactive प्रोटीन (CRP): यो एक प्रोटीन हो जुन शरीरमा सूजनको प्रतिक्रियामा बढ्छ। उच्च स्तरले संक्रमण वा दीर्घकालीन रोग जस्तै रुमेटोइड गठिया वा लुपस संकेत गर्न सक्छ।

Amylase: यो एक इन्जाइम हो जसले तपाईंको शरीरलाई खाना पचाउन मद्दत गर्छ। उच्च स्तरहरूले तपाईंको प्यान्क्रियाजको समस्यालाई संकेत गर्न सक्छ, प्यान्क्रियाटाइटिस जस्ता अवस्थाहरू सहित।

डी-डिमर: यो प्रोटिनको टुक्रा हो जुन तपाईंको शरीरमा रगतको थक्का पग्लिएपछि उत्पादन हुन्छ। उच्च स्तरहरूले सुझाव दिन सक्छ कि तपाईंको शरीरमा महत्त्वपूर्ण क्लोटिंग हुन सक्छ।

रक्त ग्लूकोज: यो परीक्षणले तपाईंको रगतमा ग्लुकोज (चिनी) को मात्रा नाप्छ। उच्च स्तरले मधुमेहलाई संकेत गर्न सक्छ, जबकि कम स्तरले हाइपोग्लाइसेमिया (लो रक्त शर्करा) निम्त्याउन सक्छ।

थाइरोइड कार्य परीक्षण (TFTs): यी परीक्षणहरूले थाइरोइड-उत्तेजक हर्मोन (TSH) र थाइरोक्सिन (T4) को स्तरहरू जाँच गरेर तपाईंको थाइरोइडले कत्तिको राम्रोसँग काम गरिरहेको छ भनी नाप्छ। असामान्य स्तरहरूले हाइपोथाइराइडिज्म वा हाइपर थाइराइडिज्म जस्ता अवस्थाहरूलाई संकेत गर्न सक्छ।

निष्कर्ष

यस गाइडले तपाईंलाई तपाईंको रक्त परीक्षण नतिजाहरूको राम्रो बुझाइ दिनु पर्ने भए तापनि यी परीक्षणहरू तस्विरको एउटा भाग मात्र हुन् भन्ने कुरा याद राख्नु महत्त्वपूर्ण छ। तपाईंको जीपी वा विशेषज्ञले यी परिणामहरूलाई तपाईंको लक्षण, चिकित्सा इतिहास, र अन्य अनुसन्धानहरूको सन्दर्भमा व्याख्या गर्नेछन्। त्यसैले यदि तपाइँसँग तपाइँको नतिजाहरूको बारेमा कुनै प्रश्न वा चिन्ता छ भने, स्पष्टीकरणको लागि तपाइँको डाक्टर वा नर्सलाई सोध्न नहिचकिचाउनुहोस्। तिनीहरू तपाईंलाई मद्दत गर्न त्यहाँ छन्।