Ituaiga tui
Saunia e Lauren Amphlett
Tui puipui. O se mea e sili ona masani ai, pe a le oi tatou uma. MMR (Measles, Mumps & Rubella), TB (Tuberculosis), Smallpox, Chicken Pox, ma tui HPV (Human Papillomavirus) ma le Covid-19 talu ai nei, o ni nai mea ia o le tele o avanoa e puipuia ai i tatou mai pathogens (se organism). e mafua ai fa'ama'i pei o siama po'o siama - aka 'germs'). Ae o le a tonu le tui, ma e faapefea ona puipuia i tatou?

 

Muamua, ina ia malamalama i tui, e fesoasoani i le i ai o se malamalamaga faavae o le puipuiga o le tino. Ole puipuiga ole tino ole puipuiga fa'alenatura lea ole tino mai fa'ama'i pipisi. Ose faiga lavelave o totoga ma sela e galulue fa'atasi e fesoasoani e taute'e fa'ama'i fa'ama'i e mafua mai i fa'ama'i pipisi. A o'o mai se 'germ' i totonu o lo tatou tino, o le puipuiga o le tino e fa'aoso ai se faasologa o tali e iloa ma fa'aumatia ai.

O faʻailoga i fafo o loʻo i ai a tatou tali faʻapitoa e:

  • Si'itia le vevela (fiva) ma le tetete e le mafai ona taofiofia (Rigors).
  • Fua; e mafai ona i totonu pe va'aia i luga ole pa'u - mo se fa'ata'ita'iga, mai se tipi.
  • Tale & Mafatua (su'u mailei siama, ona aveese lea e ala ile tale poo le mafatua).

Ituaiga o puipuiga:

Puipuiga fa'anatura (e ta'ua fo'i e le fa'apitoa po'o fa'alenatura) puipuiga:  Ua tatou fananau mai ma se tuufaatasiga o le tino (paʻu ma mucous membranes i le manava ma le gastrointestinal tracts), vailaʻau (mo se faʻataʻitaʻiga, manava acid, mucous, faua ma loimata o loʻo i ai enzymes e talepeina le puipui sela o le tele o siama.1), ma telefoni feaveaʻi (selau fasioti tagata, macrophages, eosinophils ua na o ni nai mea2) puipuiga mai pathogens. O le puipuiga fa'anatura o se ituaiga o puipuiga lautele ua fuafuaina e vave tali atu i le i ai o se fa'ama'i.

Malosiaga fetuutuunai: Ole tali fa'afoma'i, po'o le mauaina, e sili atu ona patino i se fa'ama'i fa'alavelave ma e tupu pe a uma ona a'afia i se antigen (o se mea oona po'o se mea mai fafo e fa'aosoina ai le tali atu) pe mai se fa'ama'i po'o se tui.3

O loʻo i lalo se vitio sili ona lelei mai TedEd e maua ai se faʻamatalaga faigofie ae faʻamatalaina pe faʻafefea ona galue le tino puipuia.  

Ituaiga o tui

E tele ituaiga tui puipui e fa'aogaina auala eseese e 'a'oa'o ai' a tatou faiga puipuia i le auala e tete'e atu ai i siama fa'apitoa. O mea nei:

Fa'agata tui

O tui e le fa'aaogaina e fa'aaogaina ai se fa'asologa o le fa'ama'i ua oti. O nei tui e masani ona mana'omia ni tui po'o ni fa'aola mo le fa'atumauina pea. O fa'ata'ita'iga e aofia ai le Fulu, Hepatitis A ma le Polio.

Tui puipuia

O se tui fa'ama'i ola e fa'aogaina ai se fa'ama'i vaivai o le fa'ama'i, fa'ata'ita'iina fa'ama'i fa'alenatura e aunoa ma se fa'ama'i tuga. O fa'ata'ita'iga e aofia ai Misela, Mumps, Rupela, ma le tanesusu.

tui RNA Messenger (mRNA).

O se tui mRNA e leai se vaega moni o le pathogen (ola pe oti). O lenei ituaiga fou o tui e galue e ala i le aʻoaʻoina o tatou sela i le auala e fai ai se polotini lea o le a iʻu ai, faʻaoso se tali e puipuia ai. I le tulaga o le Covid-19 (naʻo le tui mRNA na faʻamaonia mo le faʻaaogaina i le tulaga o tui Pfizer ma Moderna), o le tui e faʻatonuina o tatou sela i le faia o se polotini o loʻo maua i luga o le siama Covid-19 (le polotini spike) . E mafua ai ona fausia e o tatou tino ni antibodies. A maeʻa ona tuʻuina atu faʻatonuga, o le mRNA e vave faʻaumatia.4

La'ititi, toe tu'ufa'atasi, polysaccharide, ma tui fa'atasi

O tui la'ititi, recombinant, polysaccharide, ma tui fa'atasi e le o iai ni siama po'o siama atoa. O nei tui e faʻaaogaina se vaega mai luga ole pathogen-e pei o lona porotini, e faʻaosofia ai le tali atu i le puipuiga. O fa'ata'ita'iga e aofia ai le Hib (Haemophilus influenzae type b), Hepatitis B, HPV (Human papillomavirus), Tale ma'i (vaccine tu'ufa'atasi DTaP), Pneumococcal ma le Meningococcal.5

Toxoid tui

O tui Toxoid e fa'aoga e puipuia ai mai fa'ama'i fa'ama'i e mafua ai le fa'asa'olotoina o mea oona. I nei tulaga, o toxins e manaʻomia ona puipuia mai ai. O tui toxoid e fa'aogaina ai se vaega e le mafai (mate) o le o'ona na gaosia e le fa'ama'i e fa'aoso ai le tali atu. O faʻataʻitaʻiga e aofia ai Tetanus ma Diphtheria.6

Viral Vector

E fa'aogaina e se tui fa'ama'i viral se fa'afouga o se isi virusi (le ve'a) e tu'uina atu ai fa'amatalaga i le tulaga o se fa'ailoga fa'atupu mai se pathogen i o tatou sela. I le tulaga o tui AstraZeneca ma Janssen/Johnson & Johnson ma Covid-19, mo se faʻataʻitaʻiga, o lenei tulafono e aʻoaʻo ai le tino e fai kopi o polotini spike - o lea afai e tupu le siama, o le a iloa e le tino ma iloa. auala e tau ai.7 

 

O le vitio o loʻo i lalo na fausia e Typhoidland ma The Vaccine Knowledge Project ma faʻamatalaina mea e tupu i totonu o tatou sela pe a tatou aʻafia i se siama - faʻaaoga le Covid-19 e fai ma faʻataʻitaʻiga.

 

mau faasino

  1. Nofoaga A'oa'oga Saienisi. (2010). Ole laina muamua ole puipuiga ole tino. Maua: https://www.sciencelearn.org.nz/resources/177-the-body-s-first-line-of-defence Fa'ai'uga maua ile 18 Nov 2021.
  2. Khan Academy. (Le iloa). Malosiaga Faalenatura. Maua: https://www.khanacademy.org/test-prep/mcat/organ-systems/the-immune-system/a/innate-immunity Fa'ai'uga maua ile 18 Nov 2021.
  3. Molnar, C., & Gair, J. (2015). Manatu o le Biology - 1st Canadian Edition. BCcampus. Toe maua mai https://opentextbc.ca/biology/
  4. Mayo Clinic Aufaigaluega. (Nove 2021). Ituaiga eseese o tui COVID-19: Fa'afefea ona aoga. Avanoa: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/coronavirus/in-depth/different-types-of-covid-19-vaccines/art-20506465 Fa'ai'uga maua ile 19 Nov 2021.
  5. Ofisa o Fa'ama'i Fa'ama'i ma le HIV/AIDS Policy (OIDP). (2021). Ituaiga tui. Maua: https://www.hhs.gov/immunization/basics/types/index.html Fa'ai'uga maua ile 16 Nov 2021.
  6. Poloketi o le Poto mo tui. (2021). Ituaiga tui. Maua: https://vk.ovg.ox.ac.uk/vk/types-of-vaccine Fa'ai'uga maua ile 17 Nov 2021.
  7. CDC. (Oke 2021). Malamalama ole Viral Vector COVID-19 tui. Maua: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines/viralvector.html#:~:text=First%2C%20COVID%2D19%20viral%20vector,is%20called%20a%20spike%20protein Fa'ai'uga maua ile 19 Nov 2021.